Uit een nieuw onderzoek uit China is naar voren gekomen dat verpleegkundigen wereldwijd een aanzienlijke mate van burn-out ervaren. In 10 jaar tijd is de hoeveelheid verpleegkundigen met een burn-out gestaag gegroeid. Burn-outs vormen dus een substantieel probleem, dat naar verwachting alleen nog maar groter zal worden in de toekomst. Daarom is het tijd voor meer aandacht voor burn-out-klachten bij verpleegkundigen, menen de onderzoekers.
Een burn-out is een werk-gerelateerde ziekte die veroorzaakt wordt door chronische stress. Burn-out kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door een werkomgeving met veel prestatiedruk, irreguliere werkroosters of het draaien van nachtdiensten. Kenmerken van een burn-out zijn emotionele uitputting, het gevoel hebben vervreemd te zijn van zichzelf en anderen en het idee hebben dat men maar weinig bereikt tijdens het werk.
In de Chinese studie werden 94 onderzoeken uit verschillende landen doorgespit, waarna bleek dat een derde van de verpleegkundigen wereldwijd last heeft van een burn-out. Hoewel het aantal burn-out-klachten in Europa de afgelopen 10 jaar toenam, was de mate van burn-out bij oncologieverpleegkundigen wereldwijd stabiel.
In Vlaanderen steeg het aandeel werknemers met een burn-out tussen 2004 en 2019 van gemiddeld 10,2% tot 13,6%. Werknemers in de zorg hadden vaker last van een burn-out dan gemiddeld; 15,2% van de Vlaamse zorgmedewerkers had in 2019 een burn-out. Alleen medewerkers in het onderwijs ervaarden vaker burn-out-klachten (21,1%). Werknemers met een burn-out meldden zich vaker ziek, denken minder vaak tot hun pensioenleeftijd te kunnen blijven werken en overwegen vaker om een ander type werk te gaan doen. Hierdoor loopt de druk op de resterende zorgmedewerkers nog hoger op, en lopen ook zij een toegenomen risico op een burn-out. Burn-out in vormt daarmee een vicieuze cirkel.
Zorgmedewerkers hadden het dus al zwaar in 2019, en toen kwam daar in 2020 de corona-pandemie bovenop. Vergeleken met 2018-2019 vond in België tijdens de pandemie een toename plaats van 61,4% in het risico op een burn-out, zo bleek uit de Burnout Assessment Tool van de KU Leuven en Securex. In Wallonië was het risico op een burn-out ruim een kwart hoger dan in Vlaanderen. In 2022 verscheen een rapport van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) over burn-out bij verpleegkundigen tijdens de pandemie. Daaruit bleek dat één op de vijf verpleegkundigen een hoge kans liep op een burn-out.
De onderzoekers spreken de hoop uit dat de druk op de zorg nooit meer hetzelfde niveau zal bereiken als tijdens de corona-pandemie. Maar gezien het feit dat het aantal burn-out-klachten al voor de pandemie gestaag toenam, lijken de verpleegkundigen nog niet uit de problemen. Meer aandacht voor de psychische lasten van verpleegkundigen kan een startpunt vormen voor verbeteringen, en hopelijk zelfs oplossingen voor het probleem van burn-out in de zorg.
Commentaar van Christine Remacle – Burn-out bij verpleegkundigen: Belgische context:
In België is het tekort aan verplegend personeel wijdverbreid. De arbeidsomstandigheden van verpleegkundigen, gekoppeld aan een mondiale context, zijn door de pandemie verslechterd. De onmogelijkheid om volgens hun ‘ethische codes’ te werken resulteert in betekenisverlies, demotivatie, frustratie, opstand en burn-outs. Veel teleurgestelde jonge verpleegsters verlaten ziekenhuizen en andere gezondheidszorginstellingen. Drie onderzoekers van het UCLouvain Prospective Anthropology-laboratorium voerden gedurende 24 maanden een kwalitatief antropologisch veldonderzoek uit in Wallonië, van februari 2021 tot januari 2023, na de crisis in het gezondheidszorgsysteem die verergerd werd door de COVID-19-pandemie.1 Ze beginnen vanuit het standpunt van verpleegkundestudenten, die zij ‘de meest onzichtbare actoren’ in het gezondheidszorgsysteem noemen, en betrekken daar vervolgens verpleegkundigen bij.
Laten we niet vergeten dat verpleegkundigen een belangrijke rol spelen in het gezondheidszorgsysteem en dat studenten “de volgende generatie” zijn, niet alleen in ziekenhuizen maar ook daarbuiten.
Dit onderzoek benadrukt de moeilijkheden die verpleegkundestudenten en bestaande professionals ervaren. Het gebrek aan ondersteuning, begeleiding van studenten in het veld en weinig technisch leren zijn demotiverende elementen. Daarbij komt nog de observatie door verpleegkundestudenten van een zeker geweld en mishandeling in de zorg – paradox!
Het is urgent! Politieke beslissingen, onderwijs- en managementreflectie met respect voor de behoeften en verwachtingen van (toekomstige) verpleegkundigen die mensen dienen, zijn absoluut noodzakelijk om de smaak voor het beroep (opnieuw) bij te brengen.2
1. https://dial.uclouvain.be/pr/boreal/objet/boreal%3A272644/datastream/PDF_01/view.
2. Par-dessus les épaules des stagiaires : La profession infirmière. Etat des lieux et pistes pour assurer sa pérennisation, geschreven door Christine Grard, verpleegster, docent en doctor in de politieke en sociale wetenschappen; Channel Bacquet, antropoloog; Lynca Erica Mugisha, antropoloog.
Bronnen
Persbericht Securex. 60% meer werknemers op rand van burn-out sinds begin coronapandemie.
Naar boven
