EONS 2023: gezondheidsbevordering, preventie en screening

december 2023 Actueel Willem van Altena

De eerste sessie van het EONS 2023-congres had als thema Health promotion, prevention and screening. Binnen dit kader gaven zes experts een presentatie. Na een welkomstwoord door sessievoorzitter Constantina Cioconi nam Celia Diez de los Rios de la Serna het woord over het thema genetica en preventie. Daarna vertelde Lena Sharp over initatieven om kankerpreventie duidelijker op de kaart te zetten in Europa. Vervolgens ging Nikolina Dodlek in op de uitdagingen om gezondheidspromotie op jongeren te richten. Daarna belichtte Sophie Mulcahy Simmons de problematiek rond kankerscreening bij sociaaleconomisch achtergestelde milieus. Hyangkyu Lee vertelde over manieren om de kwetsbaarheid van oudere kankerpatiënten beter in te schatten. Ten slotte presenteerde Amanda Drury haar onderzoek naar de ondervertegenwoordiging in studies van oudere volwassenen die leven met of na kanker.

Als eerste spreker in deze eerste sessie van EONS 2023 nam Celia Diez de los Rios de la Serna (Spanje) het woord. Zij gaf een presentatie met als thema: de belangrijke rol van genetica in kankerpreventie en behandeling: een oproep tot bewustzijn en educatie. Celia Diez bracht haar ervaring als onderzoeksassistent aan de Universiteit van Glasgow en onderwijs in twee Spaanse universiteiten naar voren. Zij opende met de vraag hoeveel oncologisch verpleegkundigen daadwerkelijk aan preventie doen en hoe comfortabel men zich voelt bij het spreken over genetica. Celia benadrukt het belang van genetica en genomica bij het begrijpen van kanker en hoe deze kennis de behandelingen en het begrip van de effecten op het lichaam van patiënten beïnvloedt.
Zij deelt haar bezorgdheid over het gebrek aan aandacht voor preventie in de klinische praktijk, waar gezondheidswerkers vaak slechts oppervlakkige vragen stellen over levensstijl. Ze pleit voor een meer holistische benadering, waarbij patiënten worden aangemoedigd actief bij te dragen aan hun eigen welzijn. Ze legt de nadruk op het belang van levensstijl, met recent onderzoek dat aantoont dat lichaamsbeweging kanker kan helpen voorkomen.
Celia onthult dat ze momenteel werkt aan een promotieonderzoek over de rol van verpleegkundigen in het bevorderen van gezonde levensstijlgewoonten bij mensen met genetische aanleg voor kanker. Zij sluit af met een oproep tot bewustzijn en educatie over genetica en kanker, met specifieke aandacht voor de behoeften van patiënten met een genetische aanleg en roept op tot meer samenwerking en conferenties over dit cruciale onderwerp in de oncologie.

De tweede presentatie werd gegeven door Lena Sharp uit Zweden, met als thema: PrEvCan – Preventing cancer across Europe. Zij sprak over het Redken-initiatief, een campagne voor kankerpreventie geïnitieerd door de EONS Advocacy Working Group. Deze campagne duurde 12 maanden en werd afgerond in september van dit jaar. Het doel was een breed publiek, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen, bewust te maken van evidence-based informatie over het verminderen van het risico op kanker. Financiering bleek een uitdaging, maar ondanks afwijzingen van EU-aanvragen, slaagde het team erin om de campagne uit te voeren met een laag budget. De campagne omvatte 12 aanbevelingen gebaseerd op de European Code Against Cancer en richtte zich op verschillende doelgroepen, waaronder het algemene publiek, patiënten, zorgprofessionals en politieke belanghebbenden.
De campagne omvatte grafisch ontwerp, berichten, films, webinars en seminars in 25 talen. Partners, waaronder gezondheidsorganisaties en universiteiten, waren betrokken op verschillende niveaus, van het delen van informatie op sociale media tot het organiseren van hun eigen preventieactiviteiten.
Een focusgroepstudie werd uitgevoerd om inzicht te krijgen in de perceptie van kankerpreventie bij kwetsbare groepen. De resultaten leidden tot het aanpassen van de campagne-inhoud. Lina deelde enkele citaten die benadrukken dat individuele aanbevelingen moeten worden ondersteund door duidelijke structuren op individueel en maatschappelijk niveau, aangezien kwetsbare groepen vaak te maken hebben met onvrijwillige blootstelling aan kankerrisicofactoren.
De ervaringen van partners variëren, maar er zijn positieve meldingen van toenemende vraag naar stoppen met roken services en bewustzijn van de relatie tussen kanker en obesitas. De campagne heeft aanzienlijke media-aandacht gekregen, wat bijdraagt aan het bewustzijn.

De derde spreker was Nikolina Dodlek uit Kroatië.  Haar presentatie ging specifiek over het thema ‘Jongeren en Kankerpreventie’ en richtte zich vooral op een cultuurverandering in de gezondheidszorg. Zij haalde twee recente studies aan. De eerste studie, uitgevoerd in Kroatië, betreft een cross-sectioneel onderzoek onder jongeren van 18 tot 35 jaar. Uit de resultaten blijkt dat de helft van deze groep niet communiceert over gezondheidspreventie en screenings, ondanks een basiseducatie over deze onderwerpen. De tweede studie richtte zich op zes verschillende populatiesubgroepen, met de nadruk op jongeren met en zonder ervaring met kanker. Nicole deelde enkele opmerkingen uit de focusgroepen, waar jongeren aangeven dat ze soms niet weten hoe te reageren op preventieboodschappen en screenings. Er is een gebrek aan vertrouwen in overheid, onderwijzers en gezondheidsprofessionals. Financiële afhankelijkheid en culturele factoren spelen ook een rol bij het al dan niet volgen van preventieve maatregelen.
Nicole sloot af met aanbevelingen om jongeren beter te bereiken, waaronder het gebruik van populaire platforms zoals Netflix en sportevenementen. Ze benadrukte dat de ondersteuning en empowerment van jongeren van cruciaal belang zijn om cultuurverandering te bewerkstelligen.

Als vierde kwam Sophie Mulcahy Symmons uit Ierland aan het woord. Zij is een derdejaars student aan University College Dublin, en doet onderzoek naar het vergroten van het bewustzijn omtrent cervicale screening onder sociaaleconomisch achtergestelde groepen in Engeland. Sophie gaf inzicht in de verschillende groepen die minder geneigd zijn deel te nemen aan screening en benadrukte het begrip van sociaaleconomische positie, onderwijs en culturele factoren als essentieel voor effectieve interventies. Haar onderzoek in Ierland wees uit dat bepaalde groepen, zoals die met een lage opleiding, een lage sociaaleconomische positie en leden van de LGBTQ+-gemeenschap, minder waarschijnlijk deelnemen aan cervicale screening. Op Europees niveau benadrukte Sophie het belang van het begrijpen van de redenen waarom sommige groepen geen screening bijwonen. Ze presenteerde een complex beeld van systeem-, service- en individuele factoren die van invloed zijn op de deelname aan screening in Europa. Belangrijke thema’s daarbij zijn het verstrekken van juiste informatie, de invloed van structurele en culturele factoren op toegankelijkheid, en het identificeren van niet-deelnemers. Om cervicale screening te bevorderen, benadrukte Sophie de rol van vertrouwde zorgprofessionals, zoals verpleegkundigen, die sensitieve gesprekken moeten voeren. Cultureel competente trainingen werden aanbevolen om verschillende gemeenschappen te betrekken.

Vervolgens was het woord aan Hyangkyu Lee uit Zuid-Korea. Haar presentatie betrof het belang van medische record-gebaseerde kwetsbaarheidsindex bij oudere patiënten met kanker. Frailty (het Engelse woord voor kwetsbaarheid) is een concept afkomstig uit de geriatrie, een syndroom gerelateerd aan veroudering, waarbij fysiologische achteruitgang en verschillende factoren zoals stemming, depressie, cognitie en voeding een rol spelen. Hyangkyu benadrukte dat kwetsbaarheid de kans op ongunstige resultaten, zoals ziekenhuisopname, verblijfsduur en mortaliteit, vergroot. Ze wees op de uitdagingen bij het beoordelen van kwetsbaarheid, waaronder het ontbreken van een standaard diagnostisch instrument en de tijdrovende aard van de bestaande tools. Zij onderzocht alternatieve methoden en introduceerde de Frailty Index Laboratory, die gebaseerd is op medische dossiers, als een eenvoudige en snelle benadering. Hyangkyu besprak een retrospectieve studie met 268 colorectale kankerpatiënten, waarbij ze gegevens uit elektronische medische dossiers gebruikte om de kwetsbaarheid te meten. Ze concludeerde dat de Frailty Index Laboratory een eenvoudig en haalbaar alternatief was, maar erkende de noodzaak van verdere analyse en aanpassingen.

De laatste presentatie in deze sessie was voor dr. Amanda Drury uit Ierland. Zij is geassocieerd hoogleraar algemene verpleegkunde aan de School of Nursing, Psychotherapy and Community Health in Dublin, en ze deelde in haar presentatie een prioriteitenstudie die gericht was op oudere volwassenen die leven met en na kanker. Ze benadrukte dat deze groep vaak wordt ondervertegenwoordigd in onderzoek, ondanks dat deze groep het meest wordt gediagnosticeerd met kanker. Amanda belichtte de uitdagingen bij het betrekken van oudere volwassenen in onderzoek, waaronder gezondheid, welzijn, functionele status en gebrek aan begrip bij zowel de patiënten als onderzoekers.
De studie bestond uit twee fasen, waarbij interviews werden gehouden om de prioriteiten te identificeren en vervolgens een vragenlijst werd verspreid onder oudere volwassenen, zorgverleners en andere professionals. De resultaten toonden aan dat er consensus was over belangrijke onderzoeksprioriteiten, waaronder vroege herkenning van kankersymptomen, onderzoek naar kankerbehandeling, ondersteuning bij de beoordeling en behandeling van comorbiditeiten, en de impact van Covid-19. Amanda benadrukte het belang van het betrekken van oudere volwassenen bij het bepalen van onderzoeksrichtingen en merkte op dat hun inzichten vaak afwijken van wat gezondheidsprofessionals als prioriteit beschouwen. Ze concludeerde dat deze studie een basis biedt voor toekomstig onderzoek, waarbij rekening moet worden gehouden met culturele en geografische verschillen.